روغن گیربکس چیست و چه کاری انجام می دهد؟
روغن گیربکس که ممکن است آن را با اسم واسکازین و یا روغن جعبه دنده نیز بشناسید، در حقیقت یک روان کننده است که در سیستم گیربکس ماشین مورد استفاده قرار می گیرد. ساختمان داخلی گیربکس ها به این شکل است که مجموعه ای از چرخ دنده ها کار تعویض دنده و انتقال نیرو از موتور ماشین به چرخ های ماشین را بر عهده دارند. این چرخ دنده ها در هنگام رانندگی شما پیوسته در حال حرکت هستند و روی یکدیگر می لغزند. وقتی از دو یا چند قطعه فلزی در کنار هم استفاده می کنید، ممکن است بر اثر ضربه و تکانه های اتفاقی، این قطعات دچار شکستگی و یا خوردگی شوند. به همین خاطر لازم است از یک روان کننده برای بهبود عملکرد آن ها و افزایش طول عمرشان استفاده کرد. کار اصلی روغن گیربکس یا همان واسکازین دقیقاً همین موضوع است. واسکازین به قطعات داخلی گیربکس کمک می کند تا راحت تر روی هم بلغزند و جا به جا شوند. البته خاصیت دیگری که روغن گیربکس دارد، خاصیت خنک کنندگی آن است. وقتی دو قطعه فلزی پیوسته در حال تماس باشند بر اثر اصطکاک ایجاد شده گرما تولید می شود. این گرما اگر ناچیز باشد هیچ عیب و ایرادی برای قطعات دستگاه ندارد، ولی اگر از یک مقدار مشخصی تجاوز کند می تواند باعث خرابی و شکست قطعات آن شود. روغن گیربکس به خاطر دارا بودن ظرفیت گرمایی بالا می تواند این گرمایی که بین قطعات ایجاد می شود را به خود جذب کرده و موجب خنک سازی قطعات دستگاه شود.

فیلتر گیربکس چیست و چه کاری انجام می دهد؟
حال که با مقدمات بحث آشنا شدیم به سراغ فیلتر گیربکس و کاربرد هان آن در سیستم گیربکس ماشین برویم. همان طور که گفتیم داخل گیربکس ها از روغن واسکازین استفاده می شود که به خنک سازی و روان سازی قطعات آن کمک می کند. نکته اینجاست، با اینکه در گیربکس ها از یک روان ساز کمک گرفته می شود، باز گاهی قطعات داخلی آن دچار خوردگی های ناچیزی می شوند. این اتفاق باعث می شود تا ذرات ریزی از فلزات و گاه غیر فلزات داخل روغن به جریان بیفتند. این ذرات ریز که شاید با چشم هم دیده نشوند، می توانند دردسرهای فراوانی برای ماشین شما و گیربکس آن ایجاد کنند. همین ذرات می توانند باعث شدت گرفتن عمل خوردگی شده و حتی روغن گیربکس را آلوده کنند. به همین خاطر است که در سیستم گیربکس از یک فیلتر گیربکس استفاده می شود. نقش اصلی فیلتر گیربکس جداسازی این ذرات ریز از روغن گیربکس است. عملی که اگر به طور صحیح انجام نشود می تواند صدمات جبران ناپذیری به وجود بیاورد.

تعویض فیلتر گیربکس
حال که با اهمیت فیلتر گیربکس آشنا شدیم برویم سراغ این موضوع که، اگر فیلتر گیربکس پس از مدتی از کار افتاد باید چه کار کرد؟ جواب این سؤال بسیار ساده است. لازم است هر چند وقت یک بار فیلتر گیربکس ماشین خود را تعویض کنید. به همین سادگی. البته تعویض فیلتر گیربکس تنها برای بعضی از گیربکس ها انجام پذیر است. در بسیاری از گیربکس های جدید که وارد بازار شده اند دیگر خبری از فیلتر گیربکس نیست و این فیلتر در داخل خود گیربکس نصب شده است. به همین خاطر صاحب ماشین نمی تواند خودش این قطعه را تعویض کند. در حقیقت ساختمان فیلتر های جدید به گونه ای است که عمر طولانی تری دارند و خیلی کم دچار آسیب دیدگی و یا خرابی می شوند. ولی اگر در طول سالیان دراز آسیبی به آن ها وارد شود، لازم است کل گیربکس تعویض گردد.

تعویض فیلتر روغن گیربکس
اما در گیربکس هایی که فیلتر دارند باید چه کار کرد؟ برای اینکه مطمئن شوید که گیربکس شما دارای فیلتر است یا نه، می توانید از یک تعمیرکار سؤال کنید. بعضی از خودروهای جدید بسته به مدل و سال ساخت شان دیگر دارای فیلتر گیربکس نیستند. ولی همچنان در بعضی از آن ها از فیلتر استفاده شده است. برای تعویض فیلتر گیربکس بهتر است از به یک تعمیرکار با تجربه مراجعه کنید. تعویض فیلتر گیربکس معمولاً همزمان با تعویض روغن گیربکس صورت می گیرد که این عمل کار ساده ای نبوده و نیاز به تجربه بالایی دارد. برای اینکه متوجه شوید چه زمانی ماشین شما نیاز به تعویض فیلتر و روغن گیربکس دارد، می توانید از میزان کارکرد ماشین استفاده کنید. برای مثال گفته می شود که هر بیست هزار کیلومتر یک بار لازم است این عمل انجام شود. ولی این معیار یک معیار دقیق نیست. از این نظر که خرابی روغن و فیلتر گیربکس رابطه مستقیمی با میزان گرمای تولید شده در گیربکس و میزان استفاده از ماشین دارد. به همین خاطر ممکن است گاهی قبل یا بعد از گذر از این میزان نیاز به تعویض روغن گیربکس داشته باشید.

فیلتر گیربکس اتوماتیک 206
یکی از مدل ماشین هایی که دارای فیلتر گیربکس است، پژو 206 است. البته در بسیاری از مدل های مطرح دیگر این کارخانه نیز از فیلتر گیربکس استفاده شده است. فیلترهای گیربکس معمولاً مخصوص گیربکس های اتومات هستند و کمتر در گیربکس های دنده ای از فیلتر استفاده می شود. برگردیم سر این موضوع که از کجا متوجه شویم چه زمانی فیلتر و روغن نیاز به تعویض دارد. بهترین روش برای اطمینان از کارکرد صحیح گیربکس اتومات خودرو، چک کردن سطح روغن گیربکس و سنجش سلامتی آن است. برای این کار لازم است خودروی خود را به مدت پنج تا پانزده دقیقه در حالت کار نگه دارید، سپس گیج اندازه گیری سطح روغن را چک کنید. برای چک کردن این گیج، آن را خارج کنید. مرتبه اول آن را با دستمال تمیز کنید و دوباره داخل شکاف گیج فرو کنید. حال سطح روغن را نگاه کنید. اگر تا خط نشانه گیج روغنی شده باشد نشان دهنده درست بودن میزان روغن است. حال انگشت خود را به سطح گیج بزنید و رنگ آن را چک کنید. رنگ روغن سالم روشن و قرمز رنگ است. اگر رنگ آن مایل به قهوه ای باشد نشانگر این است که زمان تعویض آن فرا رسیده است.